Gluten genel olarak tahılların proteinlerinin ailesidir. Glutenin ve gliadin proteinlerinin bir kombinasyonudur. Bu proteinler disülfit bağlarla oluşurlar ve bu bağlar proteini oldukça dirençli hale getirirler.
GLUTEN ( GLİADİN + GLUTENİN)
Gluten Kaynakları: 4 Temel tahıl grubu gluten kaynakları olarak tanımlanır.
Bunlar; Buğday, arpa, yulaf ve çavdardır.
Gluten intoleransından bahsedildiğinde genellikle çölyak hastalığı anlaşılır. Laboratuar sonuçlarının negatif çıkması halinde ise "çölyak olmayan gluten hassasiyeti"nden bahsetmeliyiz ki bu da çok sayıda hastalık ve semptomu kapsamaktadır. Bunların içinde çölyak hastalığı çok küçük bir bölümü oluşturmaktadır.
Gluten sensitivity (gluten duyarlılığı), ince bağırsağın iç zarı olan mukozadaki villüslerin (parmaksı çıkıntıların ) küçülmesi (atrofisi) dir.
Gluten hassasiyeti, glutenin vücut sistemine girmesiyle birlikte son derece ileri düzeyde bir immün tepki oluşur ve ince barsak yapısı bozulmaya başlar. Böylece duvarın geçirgenliği artar ve bağışıklık sitemi elemanları duvara komşu kan damarlarına geçerek kronik inflamasyonu başlatır. Başlangıçta bölgesel başlayan inflamasyon yayılarak vücutta sistemik, kronik sorunlara dönüşür. Bu sorunların önemli bir bölümü tüm vücuttaki bağ dokularda gelişir. Bu başlayan sistemik sorunların en önemli hedefi bağ dokularımızdır.
Artrit, artroz, intervertebral disk hernisi, fıtıklar (bel-boyun), menisküs, fibromiyalji (kas ve fasya ağrıları).
Gluten hassasiyeti-duyarlılığını çok başlı bir canavar olarak düşünürsek canavarın her bir başı farklı bir hastalığın belirtisi gibi algılanır ve doktorlar tarafından her biri ayrı ayrı tedavi edilmeye çalışılır. Oysaki her bir semptomu doğuran ortak sebep gluten duyarlılığı olabilir.
Irritable bowl syndrom, mide-barsak gazları
Karın ağrısı
Kötü kokulu barsak gazı ve dışkı
Yağlı dışkı
Aft, diş eti iltihabı ve kanaması,
Laktoz intoleransı (bazı gluten duyarlılıklarında daha sonra gelişen durum)
Nörolojik semptomlar; ataksia
Büyüme -gelişme geriliği
Yürüme bozukluğu
Kol ve bacaklarda uyuşma ve karıncalanma
Baş ağrısı ve migren
Dikkat eksikliği-hiperaktivite
Depresyon, anksiyete, huzursuzluk, kronik yorgunluk
Otizm
Ciltte kuruluk-Sjögren's disease
Saç dökülmesi
Endokrin bozukluklar
-hipoglisemi
-osteopeni ve osteoporosis
-obezite ya da kilo kaybı
-diyabet
Kısırlık; gluten intoleransı özellikle kadınlarda infertilitenin en önemli nedenlerinden biridir.
Non Celiac Gluten Sensitivity (çölyak olmayan gluten hassasiyeti)
Gluten hassasiyeti her zaman çölyak ile bağlantılı olmayabilir.
Bazı bireylerde çölyak hastalığının serolojik ve histolojik bulgusu olmadan gluten alımına bağlı olarak yukarıda bahsettiğimiz semptomların bir veya birkaçı gözlemlenebilir.
Hastaya uygulanan serolojik testlerde (IgG/IgA anti-gliadin antibody) ve endoskopik bulgularda çölyak bulguları negatif çıksa dahi hastaya verilen glutenden uzak diyet sonucunda semptomlar ortalama iki ay sonra kaybolur. Bu durumda hastaya ''non celiac gluten sensitivity'' ''çölyak olmayan gluten hassasiyeti'' teşhisi konur. Hasta tekrar gluten tüketmeye başlarsa semptomlar yine geri gelir.
Hastaya ister çölyak teşhisi konsun, ister çölyak olmayan gluten duyarlılığı teşhisi konsun, her iki durumda da hastaya glutenden uzak bir beslenme tedavisi uygulanır.
Gluten intoleransı olan annelerin bebeklerinde de gluten intoleransı olması ihtimali çok yüksektir. Ya da bu hastaların annelerinde de yine aynı intolerans mevcuttur.